Zdrowie dla pracy czy praca dla zdrowia, co wybieracie?
Standardowo w Polsce pracujemy osiem godzin dziennie i dwadzieścia dwa dni w miesiącu. Niektórzy pracują dłużej. Inni w warunkach niesprzyjających – na otwartych przestrzeniach (open-office), w sklepach, magazynach, halach produkcyjnych, archiwach. Czasem praca będzie wymagała kilkugodzinnej podróży samochodem. Dzień w dzień. Nie są to dobre warunki dla naszego samopoczucia. I zdrowia.
Warunki pracy są ważne. Zdrowie jest ważne. Fizyczne i psychiczne.
Syndrom Rzeckiego
Kto czytał Lalkę Bolesława Prusa może zwrócił uwagę na niepozorną postać Rzeckiego, starego subiekta.
Otóż, Ignacy Rzecki pracował całe życie w sklepie (najpierw u Minclów, potem u Wokulskiego). Był bardzo oddany. Gdyby przyjrzeć się bliżej jego rozkładowi dnia zauważyć można, że w sklepie już był o godzinie szóstej, a zamykał skład o dwudziestej. W ciągu dnia była jedna przerwa – na lunch. Godzinowa. Łatwo można obliczyć, że Rzecki spędzał w pracy trzynaście godzin dziennie. Pięć dni w tygodniu. W sobotę praca do czternastej – osiem godzin. Siedemdziesiąt trzy godziny tygodniowo (w porównaniu do dzisiejszych standardów czterdziestu godzin). Abstrahując od XIX wiecznych realiów – Rzecki jest klasycznym przykładem pracownika poświęcającego się dla pracy. Bohaterem swoich czasów –rewolucji przemysłowej. Ze skutkiem dla zdrowia.
Natura porusza się powoli. Swój czas odmierza raczej w tysiącleciach niż w stuleciach. Rozwój ludzkiego ciała to historia, która powstawała miliony lat. I właściwie do momentu rewolucji industrialnej w XIX wieku sposób życia człowieka był dość do siebie podobny. Życie człowieka odmierzały pory roku i wschód i zachód słońca.
Rewolucja przemysłowa wywarła ogromny wpływ na życie człowieka. Przed nadejściem ery przemysłowej liczba ludności świata wynosiła około miliarda. Teraz na Ziemi żyje siedem miliardów ludzi, z których większość mieszka w miastach. Od tego czasu planeta nie jest już taka sama. Industrializacja oznaczała, że życie dla większości ludzi stało się walką. Płace były niskie, godziny pracy długie, a szefowie często byli tyranami. Nie było rzadkością, że robotnicy pracowali po dwanaście godzin dziennie, jak Rzecki, w bardzo niebezpiecznych warunkach. Dotyczyło to zarówno dorosłych, jak i dzieci.
Obecnie, warunki pracy uległy znacznej poprawie w krajach rozwiniętych, ale kraje rozwijające się wciąż pozostają w tyle. Na dalekim wschodzie pracownicy regularnie pracują w wyczerpujących, 90-godzinnych tygodniach. Pracują także dzieci. Zwykle nie mają wyboru.
Dzięki postępom medycyny, zapoczątkowanymi właśnie w erze industrializacji, żyjemy dziś dłużej i wygodniej niż kiedykolwiek wcześniej. Ale komfort dnia powszedniego nie jest dobrem bezwarunkowym. Mimo, że pod wieloma względami ułatwiliśmy sobie życie i śmiertelność społeczeństwa maleje, to wraz z wydłużającą się średnią długością życia (w 2021 roku wynosi 79 lat) zachorowalność rośnie.
Problemy ze zdrowiem pojawiają się zwykle po czterdziestce. Wynikają one z konfliktu wynikającego z nowoczesnego stylu życia a naszymi organizmami ukształtowanymi przez setki tysięcy lat.
Problemy ze zdrowiem są zwykle pomijane przy wszelkich poradnikach finansowych. Zdrowie jest zaliczane do zasobu wiecznie odradzającego się. Niestety tak nie jest. Zdrowie, fizyczne i psychiczne, nie zadbane objawi się chorobami. Mogą to być tzw choroby cywilizacyjne lub inne, związane z zaniedbaniem zdrowia.
Choroby cywilizacyjne są często nazywane epidemią XX i XXI wieku. Są globalne, niezakaźne, a prowadzą do niepełnosprawności i przedwczesnych zgonów.
Choroby cywilizacyjne rozwijają się niepostrzeżenie
Powstają, gdy występuje:
- brak aktywności fizycznej
- siedzący tryb życia
- zła dieta (produkty wysoko przetworzone, niezbilansowane, nieregularne posiłki)
- nadużywanie alkoholu i kawy, palenie papierosów
- stres i brak odpoczynku, snu
Trudno wyobrazić sobie na studiach, że za dwadzieścia lat większość naszych znajomych, jeśli będzie prowadziła nieodpowiedni tryb życia to pojawią się:
- nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu krwionośnego mogą spowodować: zawał serca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, udary mózgu
- nieprawidłowości przewodu pokarmowego mogą powodować chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, refluks, biegunki, zaparcia, choroby jelit, cukrzycę, nowotwór
- złe warunki psychiczne: stres, wyścig szczurów, poczucie osamotnienia mogą spowodować nałogi i inne zaburzenia emocjonalne czy psychiczne: nerwicę, depresję, anoreksję, bulimię, pracoholizm, alkoholizm, seksoholizm, narkomanię, otyłość.
Gdy chorujemy – nie tylko nie zarabiamy, ale wydajemy pieniądze na leczenie.
Warto zadbać o zdrowy styl życia, dietę i ruch jak najwcześniej. Jednocześnie, wybierając pierwszą pracę warto zwrócić uwagę na istotny czynnik mający kolosalne znaczenie dla zdrowia – stres.
Stres w pracy
Dobre samopoczucie psychiczne w pracy zależy od kilku kluczowych obszarów.
Zadania. Pierwszym aspektem pracy, który znacząco wpływa na nasze samopoczucie, są wymagania, jakie stawia przed nami praca i pracodawca. Człowiek czuje się dobrze, kiedy jest w stanie sprostać wymaganiom swojej pracy. Oznacza to, że dobrze czujemy się w środowisku pracy, w którym wykonujemy swoje obowiązki, potrafimy radzić sobie ze schematami pracy i czujemy, że jesteśmy w stanie poradzić sobie z ilością pracy, która jest od nas wymagana.
Autonomia. Drugim czynnikiem wpływającym na dobre samopoczucie jest poczucie kontroli nad swoją pracą. Dobre zdrowie psychiczne oznacza posiadanie pewnej autonomii w wykonywaniu swoich zadań i czynności. Poczucie bycia kontrolowanym i patrzenie pracodawcy na ręce jest czynnikiem stresującym.
Relacje. Pozytywne relacje w miejscu pracy są również kluczowe dla zdrowia psychicznego. Konfliktu ze współpracownikami przyczyniają się do stresu. A jakichkolwiek nieakceptowalne zachowania, takich jak mobbing w miejscu pracy, ma katastrofalne skutki dla samopoczucia.
Rola. Aby cieszyć się optymalnym zdrowiem psychicznym w pracy, warto także w pełni zrozumieć, jaka jest twoja konkretna rola w organizacji. Problemy mogą pojawić się, gdy nie można określić, czego się od pracownika oczekuje, lub gdy przydzielono zbyt wiele sprzecznych zadań.
Zmiany. Wreszcie, zmiany organizacyjne są kluczowym elementem życia zawodowego, który może istotnie wpłynąć na poczucie stresu. Pracownik powinien mieć poczucie, że jest na bieżąco informowany o tych zmianach, a także mieć możliwość omówienia zmian ze swoim menadżerem.
Równowaga. Istotą dobrej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym jest posiadanie wystarczającej ilości czasu, aby poświęcić się swoim osobistym potrzebom i zainteresowaniom, jednocześnie będąc w stanie trzymać się swoich zobowiązań zawodowych. Zajmowanie się twoim życiem osobistym, takim jak twoje przyjaźnie, hobby i rutyna ćwiczeń, jest ważne, ponieważ to właśnie ta sfera twojego życia pomaga ci radzić sobie z codziennym stresem związanym z pracą.
Co teraz możesz zrobić dla poprawy swojego zdrowia i sytuacji finansowej?
Challenge 4
Zwykle nie zwracamy uwagi na różnorodność pożywienia i może to się skończyć niedoborem mikro i makro elementów, które po jakimś czasie wpływają na samopoczucie i przyczynią się do rozwoju chorób cywilizacyjnych.
Ściągnijcie jedną z aplikacji zdrowotnych, np. Fitatu czy MySecret i spróbujcie przez minimum tydzień monitorować swoje dzienne zapotrzebowanie na makro i mikroskładniki.
Dodatkowo do przeczytania:
- Gill Hasson, Mental Health and Wellbeing in the workplace
- Daniel Lieberman, The Story if the Human Body
- Neil Shubin, Your Inner Fish
